Recensies

Soms kiezen maatschappelijke organisaties voor de strip als medium voor hun boodschap. Zo heeft de Zwitserse Organisatie voor Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp tekenaar/scenarist Cosey een strip laten maken die haar doelstellingen kan ondersteunen, namelijk het informeren over mensen uit andere culturen met hun dromen en wensen in hun 'struggle for life' (in plaats van het uitzichtloze beeld van het slachtoffer in Afrika), en het promoten van internationale solidariteit. Die strip is Zelie, noord-zuid geworden. En waarom ook niet op deze manier? Want het vertellen en uitbeelden van de geschiedenis van Zelie en de mensen uit haar jeugd roept herkenning op. En helaas begint vaak pas bij herkenning het begrip tussen mensen te groeien, de basis voor solidariteit.
Zelie, noord-zuid is een strip zonder cynisme. Het is een oprechte strip waarvan de goede intenties afstralen. En dat is even wennen. Zo komen er geen 'foute' mensen voor in Zelie. Dat is niet zo raar, gezien de opdracht aan Cosey om het publiek voor te lichten over de activiteiten van de Zwitserse ontwikkelingsclub in Burkina Faso. Dat doet hij ook naar beste kunnen, want wie zijn strips kent, zal onherroepelijk op de eerste bladzijden van Zelie de sfeer proeven die zo kenmerkend is voor het haast etherische karakter van zijn verhalen. Toch kan Cosey niet verhinderen dat zijn mystieke teksten regelmatig hinderlijk onderbroken worden door de 'boodschap' van de opdrachtgever. De ontwikkelingswerker in het verhaal kan het niet laten om over zijn 'goede werken' te vertellen, hierin ondersteund door afbeeldingen van hardwerkende, voor zichzelf zorgende Burkinabés. Deze voorlichtende taak aan de (jonge) lezer doet aan als een stijlbreuk en dat is jammer voor het verhaal.
De 'boodschap' is echter wel gegoten in een sterke metafoor. We zien niet alleen Zelie, de zwarte vrouw uit Burkina Faso die op tienjarige leeftijd werd geadopteerd door Zwitsers, bij uitstek representanten van het afgesloten noorden waarin buitenlanders van andere kleur vaker niet dan wel welkom zijn. Wij zien haar ook terugreizen van noord naar zuid, op zoek naar een jeugdvriendin die in het zuiden is (achter)gebleven. De symboliek van de westerse rijkdom tegenover de Afrikaanse armoede is onmiskenbaar aanwezig wanneer de beide vrouwen elkaar ontmoeten. Uiteindelijk worden deze duidelijke - ook etnisch zichtbare - verschillen tussen de twee vrouwen beslecht door hun vriendschap, zoals ook noord-zuid-verschillen door internationale solidariteit kunnen worden beslecht. In de slotfase weet Cosey Zelie te verzoenen met haar verloren gewaande achtergrond. Hierbij spelen de olifant en de verhalen en parabels - bij uitstek symbolen van Afrikaanse natuur en cultuur - cruciale rollen.
Ondanks de symboliek en de typische 'Cosey-boodschap' die in het verhaal zit ('zoeken naar jezelf door te zoeken naar je wortels'), blijft Zelie, noord-zuid vooral een leerzame strip voor de jongere lezer. Ook heeft Cosey nog affiches in het Frans en Duits gemaakt voor scholen, waarin de ontwikkelingsproblematiek in lesvorm gegoten is. De uitgever heeft er helaas niet voor gezorgd deze ook in het Nederlands beschikbaar te stellen.